Łysienie androgenowe – Jak dihydrotestosteron wpływa na nasze włosy?

Jeśli masz problem z łysieniem androgenowym to pewnie słyszałeś/słyszałaś o dihydrotestosteronie i jego negatywnym wpływie na nasze włosy. Czym jest dihydrotestosteron, jak działa na włosy,  jakie są skutki tego działania oraz jak możemy Ci pomóc. Opowie nam dzisiaj trycholog  z Centrum Zdrowego Włosa w Krakowie. 

Jaką rolę dla organizmu odgrywają nasze włosy?

Włosy z biologicznego punktu widzenia pełnią niewiele funkcji, a są jedynie odpowiedzialne za ochronę przed utratą ciepła i działaniem czynników zewnętrznych. Istotna jest natomiast ich funkcja seksualna – odbierają i przekazują bodźce seksualne. Włosy mają niewątpliwie ogromne znaczenie psychospołeczne nie tylko dla kobiet ale z doświadczenia gabinetowego wiem, że problem ten dotyczy również wielu mężczyzn. Stanowią ważną część naszego wyglądu i wpływa na naszą samoocenę i samoakceptację oraz odbiór przez inne osoby.[1]

Wypadanie włosów to powszechnie spotykany problem. Warto zaznaczyć, że utrata włosów to fizjologiczny proces . Na cykl wzrostu włosa składa się kilka faz:
FAZA ANAGENU (wzrostu)
FAZA KATAGENU ( spoczynku)
FAZA TELOGENU ( wypadania)

Włosy na głowie rosną asynchronicznie, co oznacza, że nie wszystkie znajdują się w tym samym czasie w jednakowej fazie. Dzięki czemu nie dochodzi do wypadnięcia wszystkich włosów jednocześnie.

Na czym polega łysienie androgenowe?

Łysienie androgenowe występuje często i stanowi duży problem natury estetycznej i psychologicznej. Dotyczy zarówno kobiet jak i mężczyzn, choć ze względu na wyższe stężenie androgenów ( testosteronu) u mężczyzn występuje większa predyspozycja.
W etiologii łysienia androgenowego najważniejszy wydaje się być czynnik genetyczny oraz czynniki hormonalne. Najczęściej oba czynniki wzajemnie się uzupełniają. W diagnostyce, szczególnie u kobiet istotne znaczenie mają również choroby współistniejące tj. hiperprolaktynemia, PCOS, isulinooporność czy choroby tarczycy.
Główną rolę w łysieniu androgenowym odgrywa nie sam testosteron, a jego metabolit dihydrotestosteron (DHT). Testosteron, ulega konwersji do DHT pod wpływem enzymu 5α –reduktazy.

Enzym ten znajduje się we wszystkich narządach androgenozależnych np. gruczoły potowe czy część mieszków włosowych ( łysienie androgenowe nie dotyczy okolicy zarostu u Panów czy dołów pachowych). Występują 2 izoenzymy: 5α-reduktaza typu 1 i typu 2. Proces łysienia u mężczyzn związany jest przede wszystkim z nadmierną aktywnością 5α-reduktazy typu 2, natomiast u kobiet za łysienie odpowiedzialne są obydwa izoenzymy, jednakże z przewagą 5α-reduktazy typu 1.

Jaka jest rola dihydrotestosteronu w procesie łysienia androgenowego?

Istotną rolę odgrywa również dihydrotestosteron. Hormon ten wpływa na komórki mieszka włosowego w dwojaki sposób. [2]:

1. Przede wszystkim powoduje on miniaturyzację mieszka włosowego, co prowadzi do powstawania włosów coraz krótszych, cieńszych oraz jaśniejszych. Następuje zmniejszenie średnicy łodygi włosa nawet o połowę.
2. Drugi mechanizm działania DHT polega na skróceniu czasu trwania fazy anagenu, czyli wzrostu włosa, oraz na wydłużeniu okresu, w którym mieszek włosowy
   wytwarza nowy włos po utracie włosa telogenowego.

DHT tworzy kompleks ze swoistym receptorem, łączy się z DNA komórki włosa, wpływając na syntezę białek, co w efekcie niekorzystnie wpływa na wzrost włosa.[3]Należy podkreślić, że wpływ hormonów na proces łysienia androgenowego jest znacznie bardziej rozbudowany. Testosteron powstaje z prekursorów tj. DHEA, androstendion, które wytwarzane są przez korę nadnerczy. Testosteron u mężczyzn produkowany jest przez komórki Leydiga w jądrach, a u kobiet w jajnikach. Istotny jest również fakt, że część testosteronu krąży w naszym osoczu w dwóch formach: wolnej (1%) i związanej z β-globuliną, białkiem SHBG (75%). Forma związana nie wykazuje aktywności biologicznej. Receptory dla androgenów, czyli miejsca gdzie następuje związanie hormonu i zostaje utworzony kompleks hormon-receptor znajdują się między innymi w jądrach komórkowych mieszków włosowych. Tak jak opisano wcześniej, różne okolice ciała wykazują inną wrażliwość na działanie androgenów. Jeśli chodzi o skórę głowy największa wrażliwość występuje w okolicy czołowej i w centralnej części głowy i to właśnie tam często nasi pacjenci obserwują zwiększone przerzedzenie. Charakterystyczne dla łysienia androgenowego jest to, że w okolicy potylicznej nie obserwujemy przerzedzenia. Wynika to z faktu, że w tej okolicy mieszki włosowe nie wykazują wrażliwości wobec androgenów i to właśnie z tej okolicy pobiera się mieszki włosowe do przeszczepu włosów ( mimo wszczepienia w okolice wrażliwe na działanie androgenów np. zakola- mieszki zachowują swoją niewrażliwość) .[3]

Jakie rodzaje łysienia androgenowego wyróżniamy?

W diagnostyce wyróżniamy dwa typy łysienia:
1. łysienie typu męskiego – przerzedzenie włosów w okolicy kątów czołowych i szczytu głowy, a następnie rozprzestrzenia się w kierunku okolicy skroniowej i ciemieniowej
2. łysienie według kobiecego wzorca– rozlane przerzedzenie włosów obejmujące centralną część skóry głowy z zachowaniem 2–3-centymetrowego pasma owłosienia w okolicy czołowej. Obserwujemy poszerzający się przedziałek.

U kobiet może zostać zdiagnozowany typ męski jak i damski.[2]Należy pamiętać, że to nie sam dihydrotestosteron jest przyczyną łysienia androgenowego, ale również wrażliwość mieszków włosowych na działanie androgenów, o której decydują uwarunkowania genetyczne.

Łysienie androgenowe jest problemem złożonym, dlatego w diagnostyce uwzględnia się wiele kryteriów, które mogą okazać się pomocne np. wyniki badań laboratoryjnych, na które często kierujemy pacjentów naszego gabinetu.

Jak leczymy łysienie androgenowe w gabinecie Centrum Zdrowego Włosa w Krakowie?

KURACJA TRYCHOLOGICZNA

Podstawę każdej kuracji stanowi dobrze dobrana pielęgnacja domowa, czyli preparaty stymulujące do wcierania w skórę głowy, szampon, peeling i odżywka. Nasi trycholodzy kosmetolodzy przy współpracy z trychologami dermatologami podczas konsultacji dobiorą dla Państwa odpowiednie preparaty dopasowane do indywidualnych potrzeb i nasilenia, stadium problemu. W składzie takich preparatów znajdziemy substancje pobudzające krążenie, które u osób z łysieniem androgenowym jest zmniejszone ma to na celu odżywienie mieszków włosowych. Do substancji tych należą np. kofeina, rozmaryn, piperyna, kapsaicyna czy mentol, który nasi klienci często wyczuwają w stosowanych preparatach trychologicznych. Składnikiem preparatów do wcierania są również komórki macierzyste oraz palma sabałowa, która jest naturalnym blok erem działania 5 α-reduktazy ( naturalny odpowiednik Minoksidylu o nieco delikatniejszym działaniu) . Istotne znaczenie ma również stosowanie peelingu 1 raz w tygodniu. Peeling udrożni mieszki włosowe i oczyści je z nadmiary łoju i martwego na skóra (pamiętajmy ! skóra głowy też się złuszcza). Odpowiednie oczyszczenie umożliwi preparatom, wcierkom stymulującym dotrzeć głębiej. W praktyce gabinetowej o ile jest to możliwe, najczęściej najpierw staramy się wdrożyć kurację naturalne. Zależy to oczywiście od tego jak wcześnie pacjent się do nas zgłosił oraz jak bardzo problem jest zaawansowany. Należy pamiętać, że terapie p/wypadaniu włosów czy hamujące progresję łysienia androgenowego to w wielu przypadkach terapie łączone, w których oprócz kuracji preparatami trychologicznymi konieczne będzie włączenie leczenia farmakologicznego ( połączenie leczenia miejscowego i doustnego).

Leczeniem zajmują się w naszym gabinecie lekarze trycholodzy dermatolodzy. Po wykonaniu trichoskopii i zebraniu wywiadu dobiorą dla Państwa odpowiednie leczenie .Leczenie tej dermatozy powinno być uzależnione od stopnia jej zaawansowania oraz od nasilenia hiperandrogenizacji i stężenia hormonów androgenowych. Celem leczenia jest wydłużenie fazy anagenu, czyli wzrostu włosa i zahamowanie egzogenu oraz odwrócenie procesu miniaturyzacji. Należy podkreślić, że łysienie androgenowe to proces postępujący, naszym celem jest zdecydowane spowolnienie tego procesu. W terapii stosuje się zarówno preparaty miejscowe jak i doustne.

LECZENIE DOUSTNE ŁYSIENIA ANDROGENOWEGO:

• Finasteryd – lek o działaniu antyandrogennym, który należy do inhibitorów
  ( blokerów) 5α- reduktazy typu 2

Zablokowana zostaje konwersja testosteronu do DHT, który w głównej mierze odpowiada za postępujący proces łysienia androgenowego. Finasteryd prowadzi do zwiększenia liczby włosów, ich gęstości i grubości. W obrębie mieszków włosowych wpływa na cykl włosowy poprzez hamowanie procesu apoptozy ( śmierci) komórek mieszka włosowego, tj.keratynocytów, melanocytów i fibroblastów brodawki włosa, co prowadzi do inicjacji anagenu i wzrostu włosa [4]. Leczenie fina sterydem powoduje zahamowanie dalszej utraty włosów 70% i częściowy odrost włosów u 37% pacjentów.
Przerwanie terapii powoduje często powrót do stanu wyjściowego. [5]

• Dutasteryd – inhibitor 5α-reduktazy typu 1 oraz 2
• Flutamid- – silny inhibitor receptorów androgenowych, estrogeny, które powodują wzrost stężenia białka wiążącego hormony płciowe (SHBG) oraz hamują wydzielanie
  LH-RH przez podwzgórze.
• Octan cyproteronu (  stosowany u kobiet). Silny antagonista receptorów androgenowych
•  

LECZENIE MIEJSCOWE ŁYSIENIE ANDROGENOWEGO – LEKI STOSOWANE NA SKÓRĘ GŁOWY:

• Minoksydyl (minoxidil) – jest stosowany z dobrym skutkiem u pacjentów z niewielkim lub średnio nasilonym łysieniem, z lub bez cech hiperandrogenizacji. U pacjentów z zaawansowanym procesem łysienia androgenowego stosowany w połączeniu z lekiem doustnym. Poprawia on, poprzez rozszerzenie naczyń, miejscowe ukrwienie
  mieszków włosowych, działa stymulująco na wzrost włosów. Preparat należy wcierać w skórę głowy i nie spłukiwać.  Należy pamiętać, że preparat ten powinno się wcierać systematycznie, w momencie gwałtownego odstawienia możliwa nawrót łysienia.
• Amineksyl (aminnexil) – jest preparatem podobnym w budowie do minoksydylu, który nie wykazuje działaniana układ krążenia. Hamuje on proces włóknienia okołomieszkowego
  i związany z tym niekorzystny wpływ na wzrost włosów

ZABIEGI INIEKCYJNE PRZECIW ŁYSIENIU

Oprócz leczenia nasi specjaliści zajmują się również wykonywaniem zabiegów inwazyjnych na skórę głowy, które są wsparciem dla kuracji domowej i zwiększają szanse na lepszy efekt.

• Mezoterapia igłowa przeciw wypadaniu włosów, która polega na wykonaniu ok. 50-60 nakłuć skóry głowy i wprowadzeniu za pomocą cienkiej igły gotowego koktajlu aminokwasowo-witaminowego.
  Zabieg ten wykonuje się w serii 8 ( pierwsze, 4 co 2 tygodnie, kolejne, 4 co miesiąc). W zależności od efektów dermatolog decyduje o dalszym postępowaniu. Zabieg ma na celu odżywić mieszki włosowe i pobudzić wzrost nowych włosów
• Osocze przeciw łysieniu polega na pobraniu krwi od pacjenta, a następnie odwirowaniu w specjalnej wirówce osocza, które bogate jest w czynniki wzrostu. Jest to materiał autologiczny więc wprowadzone podczas iniekcji osocze zostaje odebrane przez organizm, jako „własny materiał”. Zabieg ten wykonujemy w serii 4 zabiegów w miesięcznych odstępach. W zależności od efektów lekarz prowadzący decyduje o dalszym postępowaniu. Osocze pobudza mikrokrążenie w skórze głowy, pobudza nowe włosy do wzrostu i hamuje proces miniaturyzacji.
• Fibryna przeciw łysieniu pozyskana z krwi pacjenta to źródło wysokiego stężenia płytek krwi, komórek mezenchemalnych oraz krwinek białych.  Fibryna razem z czynnikami wzrostu, komórkami mezynchemalnymi oraz krwinkami białymi tworzy przestrzenną strukturę, która podana do skóry głowy powoli uwalnia czynniki wzrostu. Czynniki wzrostu uwalniane z przestrzeni siatki fibrynowej silnie stymulują odnowę biologiczną tkanek, komórek i naczyń w skórze głowy oraz prowadzą do angiogenezy, czyli procesu tworzenia się nowych naczyń krwionośnych w skórze głowy. Efektem tych procesów jest hamowanie nadmiernego wypadania włosów, pobudzenie włosów do wzrostu, zwiększenie gęstości włosów, poprawa kondycji włosów, przyspieszenie wzrostu włosów. Fibryna podawana jest za pomocą iniekcji w miejsca najbardziej przerzedzone, najbardziej narażone na przerzedzenia a więc w okolice zakoli i tonsury. Zabieg ten często wykonuje się w połączeniu z osoczem. Zabieg wykonujemy w serii 3 zabiegów w odstępach 3-4 tygodniowych.
• Mezoterapia peptydowa dr Cyj, to również zabieg mezoterapii preparatem o innym składzie i mechanizmie działania bogatym w peptydy i kwas hialuronowy. Dostarczony do skóry głowy skoncentrowany preparat peptydowy uwalnia substancje aktywne jeszcze 14 dni po wykonanym zabiegu. Terapia hamuje nadmierne wypadanie włosów oraz pobudza włosy do wzrostu. Zabieg wykonuje się w serii 4 w odstępach 2 tygodniowych.
• Karboksyterapia polega na podawaniu w głąb skóry głowy medycznego dwutlenku węgla za pomocą cienkiej igły. Wprowadzenie do skóry głowy medycznego dwutlenku węgla stymuluje tworzenie nowych naczyń krwionośnych, intensywnie pobudza metabolizm, poprawia mikro i makrokrążenie oraz poprawia elastyczność skóry. Dzięki tym działaniom następuje intensywne odżywienie mieszków włosowych i cebulek włosów oraz pobudzenie pustych mieszków włosowych do produkcji nowych włosów, co skutkuje zahamowaniem nadmiernego wypadania oraz wzrostem nowych włosów. W celu uzyskania rezultatu należy wykonać od 8 do 10 zabiegów. Pierwsze 4 zabiegi wykonywane są z częstotliwością, co 1 tydzień (kuracja uderzeniowa), kolejne, 4 co 2 tygodnie a następne, co 1 miesiąc (kuracja podtrzymująca). Profilaktycznie zabieg wykonywany jest 1 raz na 3 miesiące.

ZABIEGI TRYCHOLOGICZNE PRZECIW ŁYSIENIU – BEZINWAZYJNE

• W naszym gabinecie wykonujemy zabiegi trychologiczne preparatami indywidualnie dobranymi do problemu. Oprócz działania preparatów, podczas zabiegów wykorzystujemy również działanie światła LED. Są to zabiegi oczyszczająco- wzmacniające, oczyszczająco- łagodzące, nawilżające, p/łupieżowe, p/łojotokowe. Zabieg ten jest dobrym uzupełnieniem kuracji dermatologicznej. Zalecamy rozpoczęcie wszelakich kuracji od zabiegu trychologicznego, gdzie odpowiednio przygotujemy, oczyścimy skórę do zabiegu np. mezoterapii czy osocza oraz do kontynuowania kuracji preparatami trychologicznymi lub lekami miejscowymi w domu. Częstotliwość zabiegu zależy od indywidualnych potrzeb i nasilenia problemu. Najczesciej 4-8 zabiegów.
• Infuzja tlenowa– to zabieg nastawiony na stymulację krążenia i wzrostu nowych włosów przy udziale tlenu.Podczas zabiegu zostaje wykonany peeling, który przygotuje skórę do przyjęcia ampułki wzmacniającej wprowadzonej do skóry głowy za pomocą tlenu. Tlen pomaga rozprowadzić ampułkę przy użyciu sprzężonego ciśnienia. Składniki są rozbijane na miliony drobnych cząsteczek, co zwiększa wchłanialność. Należy podkreślić, że poprzez sprzężone ciśnienie infuzja oprócz działania wzmacniającego na włosy działa również delikatnie złuszczająco, a tlen łagodząco na skórę głowy.
  Zabieg wykonuje się w serii 8 zabiegów, ( 4 co tydzień, kolejne, co 2 lub 3 tygodnie). Po zakończeniu serii rekomendujemy wykonanie zabiegów przypominających, co 1 lub 2 miesiące.
  W naszym Centrum zajmujemy się również wykonywaniem przeszczepów włosów w celu poprawy jakości życia pacjentów cierpiących na łysienie androgenowe. Zabieg ten wymaga konsultacji, na której nasz chirurg zakwalifikuje pacjenta do przeszczepu, odpowie na pytania oraz zbierze potrzebne informacje. Nasz gabinet oferuje dwa rodzaje przeszczepów:
  – przeszczep włosów metodą 
  – implanty włosów NIDO

Podsumowując, łysienie androgenowe to powszechnie występujący problem dotykający zarówno mężczyzn jak i kobiety. W etiologii podstawową rolę odgrywają czynniki genetyczne i hormonalne. Główną rolę w łysieniu androgenowym odgrywa nie sam testosteron, a jego metabolit dihydrotestosteron (DHT). Testosteron, ulega konwersji do DHT pod wpływem enzymu 5α –reduktazy. Kuracje trychologiczne i leczenie w głównej mierze nastawione są na blokowanie działania 5α –reduktazy.
W diagnostyce bierze się pod uwagę wiele czynników tj. obraz trichoskopowy, wyniki badań, współistniejące choroby czy czas trwania problemu. Najlepsze efekty osiąga się poprzez wdrożenie kuracji w możliwie jak najszybszym czasie. Gdy problem jest zaawansowany często wdraża się kurację trychologiczną wraz z leczeniem farmakologicznym oraz zabiegami. Należy pamiętać, że łysienie androgenowe to proces postępujący. Celem leczenia jest spowolnienie tego procesu oraz pobudzanie mikrokrążenia w skórze głowy i hamowanie procesu miniaturyzacji.

Bibliografia:

1. Małgorzata Sobstyl, Joanna Tkaczuk-Włach, Grzegorz Jakiel. Diagnostyka hormonalna łysienia kobiet. Przegląd menopauzalny 1/2010 : 52-55
2. MAŁGORZATA KAZIMIERCZAK, STANISŁAWA BIELECKA-GRZELA, ADAM KLIMOWICZ. Łysienie androgenowe jako problem estetyczny i psychologiczny. Samodzielna Pracownia Dermatologii Estetycznej Katedry Chorób Skórnych i Wenerycznych
Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie: 2008, 54, 3, 126–129
3. Andrzej Langner, Marcin Ambroziak. Łysienie androgenowe u mężczyzn- czy warto leczyć?. Praktyka Medyczna, Przewodnik Lekarza
4. Placek W, Kallas D, Czaplewski A, Kałużna L. Łysienie androgenowe
u mężczyzn. Świat Med Farm 2004; 5: 40, 42-47
5. Maj M, Rakowska A, Góralska B, Rudnicka L. Choroby włosów.
Część II. Łysienie androgenowe. Essen Med 2005; 7: 31-34